Kilikya Kıyıları Sualtı Arkeolojik Yüzey Araştırmaları

Kelenderis (Aydıncık) Sualtı Çalışmaları - (2002 - 2006)

ODTÜ Sualtı Topluluğu Batık Araştırmaları Gurubu

2002 Dönemi Çalışmaları

2002 yılında Kelenderis kazıları çerçevesinde Prof.Dr. Levent Zoroğlu'nun başkanlığındaki bir ekip olarak, Kültür Bakanlığı'nın da izni ve gözetimi (Arkeolog Berran Çilingir ve Arkeolog-Dalıcı Işık Adak Adıbelli) ile söz konusu bölgede sualtı araştırması yapılmasına karar verilmiştir. Dalışların büyük bir bölümünü Aydıncık açıklarında bulunmakta olan Yılanlı Ada çevresinde yapacak şekilde bilimsel ve teknik hazırlıklar tamamlanmıştır. Türkiye Sualtı Arkeolojisi Vakfı (TINA) desteği ile gerçekleştirdiğimiz araştırma çalışmaları iki etapta yapılmıştır. Birinci etapta (27 Temmuz- 4 Ağustos 2002) keşif dalışları tamamlanmış, bulgular üzerinde araştırmalar, çizimler, ölçümler ve fotoğraflamalar yapılmış; ikinci etapta da (21-22 Eylül 2002) eksik fotoğraflamalar ve dağılım alanları çizimleri üzerinde çalışılmıştır. Bulgular, çeşitli bilimsel yayınlarda ortaya konmuş ve yayımlanmıştır.

Fotoğraf: Volkan Evrin @ Kilikya 2002	Fotoğraf: Volkan Evrin @ Kilikya 2002
Fotoğraf: Volkan Evrin @ Kilikya 2002	Fotoğraf: Volkan Evrin @ Kilikya 2002

Dalışlar sırasında bulunan taş ve metal çapalar ile batık alanı, sualtına çekilen hatlar ile rotalandırılmış ve hazırlanan etiketlerle işaretlenmiştir. Etiket ile işaretlenen çapaların genel bir dağılımını çizmek için farklı iki yöntem kullanılmıştır. Belli noktalara çakılacak işaret çubuklarının referansları ile çapaların birbirlerine göre olan konumları belirlenmeye çalışılmış, ancak sualtının genel karakterinin çok sert bir kayaçtan oluşması nedeni ile bu çalışmada başarı sağlanamamıştır. Kısıtlı zaman ve ekipman nedeni ile verimli olmayan bu yöntem gelecek seneki çalışmalarda tekrar denenecektir. Bunun yerine, mevcut çapaların birbirlerine göre konumları derinlik ve uzaklık ölçüleri alınmıştır. Her çapa, çevresinde bulunan üç değişik çapa ile ilişkilendirilmiş ve konumlardaki sapma oranları en aza indirilmeye çalışılmıştır. Dalışların ikinci gününden sonra bulunan 55 metredeki batık üzerindeki çalışmalara da ağırlık verilmiştir. Batığa inen kılavuz hattan başlayan dalışlar, uzun ve güvenli dekolarla sonlandırılmışlardır. Bunlara ek olarak, bulunan çapaların ve batık alanının katalog fotoğrafları ve genel sualtı çalışmaları ile ilgili belgesel ve aktüel fotoğraflar, ATLAS fotoğrafçısı Ali Ethem Keskin tarafından çekilmiştir.

Bulguların ortaya çıktığı derinlikler zaman zaman siportif dalış limitlerini aştığı için, dalışların tamamı teknik dalış disiplini ile pilanlanmış ve ona uygun malzeme ve donatılarla yapılmıştır. Dalışlar sırasında ekipler ikili yada üçlü guruplar halinde dalışlara girmiş, birden fazla dalış güvenliği aracı kullanarak derin dalışları gerçekleştirmişlerdir. Tüm ekipler dalışlarını önceden Deco Planer yazılımı ile pilanlamış ve onlarla dalmışlardır. Buna ek olarak tüm dalıcılarda dalış bilgisayarı mutlaka bulundurulmuş ve tablolarla karşılaştırmalı olarak kullanılmıştır. En güvenli seçenekler temel alınarak yapılan dalışların sonunda dalıcılar, bilgisayarlarının gösterdiği tüm hava dekolarını tamamladıktan sonra, 3-4 metrede 5-10'ar dakikalık saf O2 durakları ile güvenliği en üst düzeyde sağlamışlardır.

Keşfedilen ve belgelenen metal ve taş çapalar ile batık bölgesi sayesinde, Dağlık Kilikya'nın önemli bir liman şehri olan Kelenderis'in, Doğu Akdeniz Deniz Ticaret Yolları üzerinde sık kullanılan bir uğrak noktası olduğu tekrar gösterilmiştir. Ayrıca bu çapaların Akdeniz havzasında varolan pek çok çapa türü ile benzer türde olması, Yılanlı Ada ve yakın çevresinin geniş bir zaman dilimi boyunca demirleme bölgesi olarak kullanıldığını da göstermiştir.

Ülkemiz sualtı arkeolojisinde Türk ekiplerin yönettiği ve yaptığı çalışmaların artması da ayrıca sevindirici bir gelişmedir. Bu çalışmanın sonuçlarının, sualtı arkeolojisinde büyük ve önemli adımlar olacağına kuşku yoktur.

Araştırma süresince toplam 10 gün olmak üzere, 122 aletli dalış yapılmıştır. 14 araştırma ve 8 destek dalıcısı olmak üzere 22 dalıcının görev aldığı çalışmalarda, 6744 dakika sualtında kalınmış ve 60 metre derinliğe kadar inilmiştir. Dalışların 30 tanesi 0-25 metre arasında, 74 tanesi 26-45 metre arasında ve 18 tanesi de 45 metreden derinde gerçekleşmiştir. Dalışlar sırasında ve sonrasında herhangi bir dalış hastalığı belirtisine rastlanmamıştır.