Page 12 - TINA Dergi Sayi 11

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

Paleocoğrafya ve jeoarkeolojik araştırmalar ile ortaya Findings as a result of paleogeographical and
koyduğumuz ve bu gelişmeleri ayrıntılı olarak açıklayan geoarchaeological surveys, which enable to
bulgular, günümüzde bazı kesimleri alüvyonlarla örtülen demonstrate such developments in detail have con-
bu tip antik yerleşmelerde süren arkeolojik kazı çalışma- tributed to ongoing archaeological excavations in
larına katkılar sağlamıştır. Paleocoğrafya araştırmaları- such settlements, of which some parts have been
nın, jeoarkeoloji kapsamında arkeolojiye olan katkıları covered with alluvial deposits. In addition to con-
yanında, geçmiş dönemlerdeki doğal çevre değişmele- tributing to archaeology, paleogeographic studies
rinden hareketle, gelecekte olabilecek bu tür değişme- are important in interpreting positive or negative
lerin olumlu ya da olumsuz etkilerini yorumlamak ve impacts of such potential changes in the future,
gerekli önlemleri alabilmek açısından da önemi fazladır. and taking necessary actions based on the changes
GİRİŞ in the natural environment in the past.
Kuvaterner’deki buzul çağlarında suların büyük mik- INTRODUCTION
tarlarda yüksek enlemlerde ve yüksek dağlarda katı During glaciation in the Quaternary period, sea
halde tutulması nedeniyle deniz seviyeleri alçalmış, bu levels were lowered due to huge volumes of wa-
çağların arasındaki ılıman dönemlerde ise buzulların ter trapped in high latitudes and high mountains
erimesi nedeniyle de deniz seviyeleri yükselmiştir. Son in solid form, and then raised due to melting gla-
buzul çağında -130 metrelerde olan Dünya denizlerinin ciers during interglacial epochs. The global sea
seviyesi, Orta Holosen’e (7000-6000 yıl önce) kadar bu- level, which was 130 meters lower than at present
günkü seviyesine yükselmiş ve özellikle akarsu ağızla- during the last ice age, has risen to its present level
rına karşılık gelen alçak kıyılarda iç kesimlere sokulan until the middle Holocene (7000-6000 years ago),
deniz suları koy ve körfezler oluşturmuştur. Orta Holo- which resulted in seawater moving landward, par-
sen’de deniz seviyesi yükselmesinin durmasıyla bu kez ticularly in low shores, and estuaries, and eventu-
koy ve körfezler alüvyonlarla dolarak kıyı çizgisi deniz ally leading to landforms such as bays and gulfs.
yönünde ilerlemiştir. Once the sea level rise ceased during the Middle
Buzul çağları Türkiye’de buzullaşma anlamında Holocene, bays and gulfs were silted up by allu-
önemli etki yapmamıştır. Bu dönemlerde yalnızca yük- vial sediments, this time advancing the shoreline
sek dağlarda sirk-vadi buzullarında ilerlemeler olmuş, seaward.
ancak örtü şeklinde buzul gelişimi meydana gelmemiş- It appears that the glacial ages did not ex-
tir. Buna karşılık son buzul çağını izleyen ısınma dönemi ert an important impact in glaciation in Turkey.
yüksek enlemlerdeki büyük buzul örtülerinin erimesine, During these epochs, there were only advances of
buna bağlı olarak bütün dünyada deniz seviyesinin yük- cirque-valley glaciers, but no ice sheet formation.
selmesine neden olmuştur. Bu yükselme 100 metreden However, the warming period following the last
fazladır. Bunun anlamı, günümüzden 20.000 yıl kadar ice age caused melting of large glacial sheets at
önce deniz seviyesinin bugünkünden 130 m kadar al- high latitudes so that global sea level rose accord-
çakta bulunmasıdır . Birçok araştırmanın sonuçlarına ingly. The rise exceeded 100 meters, which means
1
göre deniz seviyesi 20.000 yıl öncesinden bugüne doğru that the sea level was 130 m lower than at present
hızla yükselmiş, günümüzden 7000 yıl öncelerde bu- around 20,000 years ago . According to findings
1
günkü seviyesine yaklaşmış, bundan sonra yükselme from several studies, the sea level rose rapidly
yavaşlamış ve 6000 yıl kadar önce bugünkü seviyesin- around 20.000 years ago, getting it closer to its
de yükselme durmuştur (Fig. 1A ve 1B). Kuşkusuz present level around 7000 years ago, and then it
2
bu dönemde deniz, kıyılardaki çukur girintilere, akarsu slowed down, and stopped at its present level 6000
ağızlarına sokularak buraları koy ve körfezlere dönüş- years before present (Fig. 1A and 1B). It is certain
2
türmüştür. Örneğin, son buzul çağının sonlarında Ege ve that during that period, the sea moved into shallow
Akdeniz kıyılarındaki ova alanlarında kıyı çizgisi daha coves and estuaries, transforming them into bays
açıkta ve eski ova yüzeyleri ise bugünkünden metrelerce and gulfs. For example, the position of shoreline
aşağıda akarsu taşkın ovaları olup deltaları daha açıkta in the coastal plains on the Aegean and Mediterra-
bir konumda gelişmiş olmalıdır. Bundan sonra, “Erken nean coasts was probably far off the present coast-
Holosen” olarak nitelediğimiz denizin hızlı yükselmesi line during the late last ice age, and the former
döneminde sular bugünkü ova alanlarını hızla kaplamış, plain surfaces were of floodplains of rivers several
buradaki akarsuların eski deltaları sular altında kalırken, meters below today, where their delta should have
kıyı çizgisi bugünkünden daha içerilere sokulmuştur . formed more far away.
3
1 LAMBECK et al 2002; PELTIER 2002
1 LAMBECK vd 2002; PELTIER 2002 2 WAELBROECK et al 2002; KAYAN 2012; BRÜCKNER
2 WAELBROECK vd 2002; KAYAN 2012; BRÜCKNER vd 2010 et al 2010
3 KAYAN 1988, 1991, 1995; ÖNER 2013, 2016
10