Page 15 - TINA Dergi Sayi 11

TINA

Maritime Archaeology Periodical

Alüvyal Jeomorfoloji – Paleocoğrafya çalışmalarında Today, archaeological studies benefit from con-
kullandığımız sondaj ekipmanları değişik özelliklerde tributions by many different scientific disciplines.
takımlar halindedir . Bunlardan ilki alüvyal zeminlerde A good part of these contributions that fall into the
5
sediman örneği almayı sağlayan insan gücüne dayalı el scope of “geoarchaeology” are represented by stud-
burgusu olarak ifade edilen Eijkelkamp sondaj takımı- ies on contemporary geographical-environmental
dır (Fig. 2). Mekanik olarak insan gücü ile çevrilen ve conditions of ancient people. These researches are
birbirine eklenerek alüvyal zemine doğru inen bağlantı within the scope of “paleogeography”, which refers
ve değişik özellikte uçlardan oluşan bu ekipmanla ancak to past geography. The geological time in which the
her defasında 20’şer cm kadar ilerlemek mümkündür human existed, i.e., the Quaternary, is a short pe-
(Fig. 2). Zemin özelliklerine göre değişmekle birlikte riod in terms of changes in landforms. Especially,
en fazla 10-12 m derinliklere inilebilmektedir. Bunun the Holocene period or its cultural equivalent, the
yanında benzin motorlu Cobra kompresörleri ile zemine Neolithic Period during which human beings settled
çakılan değişik uç modelleri ve birer metrelik bağlantı- down, and created artifacts that could have survived
lar ikinci tip sondaj ekipmanlarını oluşturmaktadır. Bu to present day, is a much shorter period of time.
sondaj kompresörleri ve birer metrelik uçlarla alüvyal The postglacial epoch as a transition from the last
zeminlerde 35 metre derinliğe kadar inmek ve örnek al- ice age to the mild climate conditions, i.e. the Holo-
mak mümkündür (Fig. 2). cene, spans the past 11700 years . This period cor-
4
Arazide sondajlarla alınan sediman örnekleri renk responds roughly with the Neolithic Period during
özellikleri değişmeden aynı anda resimleri çekilir, deği- which human beings settled down and started to
şik her birimi temsil eden örnekler alınır, düzenli olarak establish civilizations. Therefore, although no large-
etiketlenir ve özenle torbalanıp Alüvyal Jeomorfoloji scale changes are expected in landforms during Ho-
laboratuvarına taşınır. Alüvyal Jeomorfoloji laboratuva- locene, which is probably a period where human
rında düzenli olarak taşınan sondaj örneklerine, burada beings were most affected by natural environmental
tane boyu analizi, kimyasal analizler ve paleontolojik changes, there were still significant geomorpholog-
analizler olmak üzere bir dizi analiz uygulanır (Fig. 3). ical changes in their natural environment. Mainly
Tane boyu özellikleri, o taneleri taşıyan, işleyen, birik- observed in geomorphology, these changes have led
tiren güçler ile birikim ortamının özellikleri ve zaman to impacts on human beings and their civilizations.
içinde geçirdiği değişimler hakkında bilgi verir. Karbo- Similarly, as a result of destruction from volcanic
nat oranı, pH ve tuzluluk vb. gibi kimyasal özellikler activities, earthquakes and resulting tsunami events
yine birikim ortamını yorumlamada önemlidir. Bunun associated with internal powers, big civilizations
gibi sedimanın içerdiği organik ve inorganik kalıntılar, could have come to an end.
birikim ortamının hangi bölümlerinin zaman içinde nasıl OBJECTIVE AND METHODS
özelliklere sahip olduğunu iyi yansıtır. Özellikle mevcut The core drillings carried out in alluvial plains by
makro ve mikro fosiller tanınabildiği takdirde, o ortamı various equipments enable determination of ver-
çok iyi tanımlar. Paleontolojik açıdan bentik foramini- tical and horizontal distribution of different sedi-
ferler ve ostrakodlar gibi yaşam ortamında ölmüş ve ta- mentary layers under the present-day surface, while
şınmamış mikro fosiller çok önemlidir. Benzer şekilde, sedimentological and paleontological analyses are
sediman içinde bulunan insanın kullandığı malzemelere performed in laboratories on samples from certain
ait parça ve kırıntılar, jeoarkeolojik yorumlar açısından levels, elucidating geomorphological development
son derece önemlidir. Çevrede insanların yaşadığı ve o of alluvial plains in phases as well as their paleo-
ortama ilk olarak ne zaman yerleştikleri ve geçen sürede geographical characteristics. That helps identifying
olan değişmeler hakkında yorum yapma fırsatı doğar. changes in natural environments of existing archae-
Sondajlarla alınan sediman örnekleri ile analiz yapılan ological settlements in the region and enables us to
diğerleri çok düzenli olarak depo laboratuvarlarımızda make geoarchaeological evaluations about the im-
korunmaktadır (Fig. 3). pacts of these environmental changes on people of
Bu şekilde alüvyal jeomorfoloji ve paleocoğrafya-je- the period.
oarkeoloji amaçlı ülkemizde ve yurt dışında çok sayıda The drilling equipments we use during alluvi-
projeye katkıda bulunmakta ve farklı alanlarda çalış- al geomorphology and paleogeography studies
maktayız. Burada özellikle Ülkemizin Ege ve Akdeniz have a range of various features . The first one is
5
kıyılarında gerçekleştirdiğimiz ve ortaya çıkan sonuçla- Eijkelkamp drill set, a hand-operated auger which
rımızın da bu alanlardaki arkeolojik araştırmalara kat- allows sediment sampling in alluvial depositional
kıda bulunduğu çalışmalarımızdan bazı örnekler sunul- areas (Fig. 2).
muştur (Fig. 4).
4 KAYAN, 2012; 2018
5 KAYAN 1994; ÖNER 2013, 2016a, 2016b 5 KAYAN 1994; ÖNER 2013, 2016a, 2016b
13