Page 14 - TINA Dergi Sayi 08

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

* Erdoğan Aslan

Fig. 1: Leonard 1973, ill.1, 6-8.

GİrİŞ pişirme işlemi yapılan bu portatif ocak ya da maltız
ntik Çağ gemi yolculuğu, bir limandan diğeri- (brazier) olarak adlandırılan pişmiş toprak eserler gü-
ne çoğu kez uzun zaman almaktadır. Buna bağlı nümüze kadar Halikarnassos, Naukratis, Delos, Rho-
Aolarak yolculuk boyunca mürettebatın ve yolcu- dos, Loryma, Kos, Atina, Knidos gibi merkezlerde çok
4
ların günlük ihtiyaçlarına yönelik pratik çözümler üre- sayıda bulunmuştur .
tilmiştir. Gemi tipi maltızlar da günlük yemek hazırlan- Antik Çağ’da yaygın olarak kullanılan bu tip mal-
masına ve ısınmaya yönelik Antik Çağ gemi yolculuğu tızların dalgalı denizlerde yol alan ve ahşap kullanıla-
için üretilmiş bu tip pratik uygulamalardan biridir. Ge- rak inşa edilen Antik Çağ gemileri için kullanıma uy-
milerde kullanılan maltızlar da kullanıldıkları ortam ve gun olmadığı açıktır. Silindirik tip maltızların dalgalı
şartlara bağlı olarak kendi içlerinde bir tipolojik değişim denizde kolayca devrilmesinin yanında altta bulunan
göstermişlerdir. Antik Çağ gemilerinde yemek pişirildiği kül çıkarma alanından geminin güvertesine kolayca
bilinmektedir. Ancak yemek pişirmek için yakılması ge- ateş sıçratabilecek bir yapısı bulunmaktadır. Lasa-
reken ateşin son derece kontrollü olması gerekmektedir. na kullanılan maltızlar ise, ateşin doğrudan yere ya
Çünkü söz konusu gemilerin tamamı ahşaptan imal edil- da çevrili bir alanda yakılması gerektiğinden, ateşin
mekteydi ve kontrolsüz bir ateş felaketle sonuçlanabilir- çevresi korumasız olmakta ve en küçük bir rüzgârda
di. Antik Çağ yemek pişirme kültürünün bir parçası olan ateşin çevreye yayılma ihtimali doğmaktadır. Tüm bu
portatif maltızların MÖ 8. yüzyılın sonlarındaki örnek- sorunlar Antik Çağ gemilerinde ısınmak ve yemek
lerden , Hellenistik Çağ’a oradan da Orta Bizans Ça- pişirmek amacıyla kullanılmak üzere portatif, kolay
5
1
2
ğı’na kadar değişik formlarda üretildiği görülmektedir. kullanılan, dalgalı denizde devrilmeyecek ve çevreye
Ancak bu formlar çoğunlukla silindirik ya da üçayak- ateş saçmayacak bir maltızın tasarlanmasına neden
lı (Lasana) gövde yapısına sahip maltızlardır. Yemek olmuştur.
3
1 LYNCH – PAPADOPOULOS 2006, 30, fig. 22.
2 ŞAHİN 2003, 1 vd.; 2005, 241 vd.
3 MORRIS 1985, 393.
4 BAKALAKIS 1934, 203; ROBINSON 1935, 210; SPARKES 1962, 131; BAILEY 1972, 1; LEONARD 1973, 22; ROMANO 1994,
57; GALILI - SHARVIT 1999, 167; VOGEIKOFF-BROGAN 2000, 308-310; ŞAHİN 2003, 1.
5 GALILI - SHARVIT 1999, 167; ROSEN – GALILI 2007, 301.

*Doç. Dr. Erdoğan Aslan, Selçuk üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü KONYA
*Assoc. prof. Erdoğan Aslan, Archaeology Dept., Faculty of Letters, Selcuk University, Konya.
12