Page 66 - TINA Dergi Sayi 09

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

Ege’de adalar ve adacıklar deniz yolcularına korun- diyebiliriz. Bu etkinlikler çok riskliydi; ancak, balıkçı-
ma, yiyecek ve su gibi kolaylıklar sağlasa da, bazen ların sürüklenmesi, yeni topraklar ve hammaddelerin
birbirlerine zıt yönde hareket eden güçlü akıntılara bulunmasını ve başka topluluklarla karşılaşmalarını
neden olurlar . MÖ 2. binyıldan önce yelkenlilerin sağlamış olabilir.
56
yokluğu ve tüm bu riskli faktörler düşünüldüğünde SOSYAL bİr uğrAŞI OLArAK bALIKÇILIK
kıyıdan açıkta balıkçılık yılın belki de yalnızca birkaç
gününde yapılabilirdi. Attika’dan Milos’a yapılan de- Arkeolojik kayıtlarda yer aldığı gibi, Ege’de tarih ön-
neysel bir çalışma sırasında güçlü dalga ve rüzgarlar cesi dönemde balıkçılık ve kabuklu ürünler toplanması
nedeniyle çok sık ara verilmek zorunda kalınmış ve toplumsal ve ekonomik yaşamın ayrılmaz bir parçasıy-
kürekçiler aşırı derecede yorulmuştur . Ayrıca Agou- dı. Balıkçılık farklı yöntemler kullanılarak yapılıyordu.
57
ridis makalesinde bir fırtına sonrasında Skyros’dan Arkeolojik olarak göze çarpan en eski yöntem oltadır.
Andros’a sürüklenen Yunanlı bir balıkçının anlattığı Çok sık olmasa da, tarih öncesi Ege yerleşimlerinde
61
anekdotdan söz eder . olta iğnelerine rastlanmıştır . Bugüne kadar bulunan
58
Unutmamalı ki, Akdeniz’de MS 16. yüzyılda bile en hoş buluntu topluluğu Youra’da bulunan Cyclops
62
oldukça gelişmiş tekneler rüzgarlar nedeniyle sürük- Mağarası’ndandır . Çağlar boyunca olta balıkçılığı en
lenmenin kurbanı olmuşlardır . (şekil 21). Bunlara başta gelen balıkçılık yöntemi olmalıdır. Gallant antik
59
benzer bir çok macera felaketle veya balıkçıların bi- kaynaklardan yola çıkarak, Antik Dönemde 35 balık
linmeyen ada ve kıyılara sürüklenmesiyle sonuçlanmış türünden 28’inin genelde olta ile tutulduğunu, bun-
olmalıdır. Bu tip olaylar ve bunların kuşaktan kuşağa lardan 15’inin ise yalnızca bu teknikle yakalandığına
63
aktarılması birtakım tabular, ayinler ve denizcilik et- değinmiştir . Ne yazık ki ağlar arkeolojik kültür ta-
kinlikleriyle ilgili batıl inançlara neden olmuş olmalı- bakaları içerisinde pek korunamamaktadır, bu nedenle
dır . Bu türde beklenmedik olayların faydalı sonuçları tarih öncesinde ilk kullanımları konusunda belirsizlik
60
da olmuş olabilir. Sözgelimi bilinmeyen yeni toprakla- söz konusudur, ancak dokuma tekniklerinin zaten MÖ
rın vehammaddelerin keşfi veya diğer Ege toplumla- 7000’in sonlarında gelişmiş olduğu ve balık ağlarının
rıyla karşılaşma gibi sonuçlar böyle talihsiz olaylardan bir Tunç Çağı icadı olduğunu varsaymanın bir gerek-
64
sonra gerçekleşmiş olabilir. çesinin olmadığı belirtilebilir . Ege’de bilinen en eski
Özet olarak, tarih öncesi Ege’de kesinlikle kıyıdan balık ağı Thera’daki (Santorini Adası) Akrotiri’de bu-
65
uzakta denizcilik yapılıyordu. Ancak bu riskli uğra- lunmuştur (Şekil 7). Neyse ki Tunç Çağı Ege’sinde
şılara yol açan temel gerekçeler büyük bir olasılıkla saptanan ikonografik bulgular balıkçılık yöntemleri
hammaddelerin, özellikle çeşitli minerallerin ve me- konusunda fikir vermektedir. Mühürler, freskler, piş-
tallerin elde edilmesi veya yeni toprakların kolonize miş toprak kaplar ve diğer buluntuların üzerinde ağlar,
edilmesiydi. Bu topluluklar için açık deniz balıkçılığı paraketeler, dalgıçlar ve tekne balıkçılığı betimleme-
66
olasılıkla temel veya düzenli etkinliklerden biri de- leri bulunmaktadır . Bu dönemden önce ise sanatsal
ğildi, çünkü karasal kaynaklar yeterli yiyeceği sağlı- imgelerde kabuklu ürün toplama, dalma, balıkçılık et-
yordu. Ayrıca ölüm tehlikesi hemen hiç olmayan kara kinlikleri veya diğer herhangi bir denizcilik etkinliğine
veya kıyı balıkçılığı, Ege’nin birçok bölgesinde kolay- dair bir betimlemeye ne yazık ki rastlanmamıştır.
lıkla yapılabiliyordu. Ancak açlık ve kıtlık zamanları Balıkçılıkla ilgili betimlemelere Tunç Çağından önce
insanları ara sıra kıyıdan uzakta keşif yapmak zorunda rastlanmaması bizi tarihi kayıtlara bakmaya teşvik etti.
bırakmış olabilir. Etnografik bulgulara dayanarak, ola- Ege’de balıkçılıkla ilgili çalışmalarda çeşitli kaynak-
sılıkla tüm dönemlerde prestij veya macera amaçlı ya- lara gönderme yapılsa da, bu tartışmalarda önemli bir
pılan kıyıdan uzakta balıkçılık etkinlikleri yapılmıştır kaynağın atlanmış olduğunun farkına vardık.

56 AGOUrIDIS 1997, 3.
57 AGOUrIDIS 1997, 3, NOT 3.
58 AGOUrIDIS 1997, 9.
59 bkz. BrAUDEL 1972.
60 SAMPSON 2005.
61 GALLANT 1985.
62 BArBEr 1991; ÇİLİNGİrOĞLU 2009.
63 MYLONA 2014.
64 POWELL 1996.
65 Ayrıntılar için bkz. MArZANO 2013.
66 MArZANO 2013; POWELL 1996, 108.

64