Page 70 - TINA Dergi Sayi 09

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

Kıyıdan balık tutmak da yaşam açısından fazla bir ğanüstü dümen becerileri, güvenilir bir tekne, balık
risk oluşturmaz, ancak balıkların davranışı ve doğal alanlarının bilinmesini, balık davranışlarının iyi bi-
ortamları konusunda bilgi gerektir. Küçük ağ torba- linmesini, balıkçılık ekipmanlarının ve fiziki gücün
ları kullanmak bu avlanma tekniği çok basit olabilir, etkin kullanımını gerektirir.
ancak kargı ve zıpkın kullanılıyorsa balık tutmak kar- Sosyal organizasyonun bilinmesi en zor kısmıbu
maşık olabilir ve çok fazla deneyim, bilgi ve gelişmiş etkinliklerde yer alan yaş ve cinsiyet grupları konu-
motor beceriler gerektirir (Fig. 13). Olta balıkçılığı sunda çıkarım yapmaktır. Ege’de Orta Tunç Çağı’n-
da aynı şekilde deneyim gerektirir, ancak eğer iyi bir dan Klasik Çağ’a, hatta daha geç dönemlere kadarki
ortam seçilirse, gerekli ekipmanı olan herkes balık balıkçılık etkinliklerinin tasvirleri incelendiğinde ba-
tutabilir. Ancak, büyük boyda orkinos yakalamak ge- lıkçı ve dalgıç olarak sadece genç erkeklerin betim-
lişmiş becerileri, sabrı ve fiziksel gücü olan insanların lendiği görülür . Minos buluntularında rastlanan bir
76
yapabileceği bir şeydir. Normalde olta kullanıldığında çok damga mühürde popüler bir motif olarak elinde
orkinosu yakalamak, kontrol altına almak ve tekneye iki büyük balık –büyük bir olasılıkla orkinos– tutan
çekmek en az bir saatlik bir mücadele gerektirir . erkekler betimlenmektedir. Bildiğimiz kadarıyla ba-
71
Deveciyan orkinos için özel olarak tasarlanan balık lıkçılıkla ilgili olarak etkinliklerde kadın veya çocuk
kancalarının 21 cm uzunluğunda olduğunu ve 6 mm betimlemesi yoktur. Sanatsal betimlemeler herhangi
kalınlığında çelik telden yapıldığını belirtmektedir . bir türde balıkçılığın, ama özellikle büyük ve saldır-
72
Örneğin Youra’da 35 mm’in üzerindeki boylarda bu- gan balıkların yakalanması gibi yüksek risk taşıyan-
lunan büyük kancaların mevsimsel orkinos balığı ya- ların genç, güçlü erkekler tarafından yapıldığı fiili
kalamak amacıyla imal edilmiş olduğu söylenebilir . durumları yansıtıyor olabilir. Tarih öncesi balıkçılık
73
Dalyanlar ve diğer tuzakların kullanımında risk, kıyı- emek yoğun, dışarda yapılan, fiziki güç gerektiren
dan balık tutmakta olduğundan sadece biraz daha faz- risk içeren bir etkinlik olarak genç erkek bireylerin
ladır, ancak bu tür bir uğraşı iyi bir koordinasyon için- bir etkinlik alanı olarak tanımlanabilir mi?
de hareket eden 3-20 kişinin yer almasını gerektirir . Sanatsal imgeler sadece erkeklerin balıkçılıkla uğ-
74
Ayrıca akıntılarla, balık davranışlarıyla ve havayla raştığını düşündürse de, etnografik bulguların bunun
ilgili bilgili olmayı gerektirir. Ayrıca bu tip bir balık- aksini gösterdiğini görüyoruz. Geleneksel ve mo-
çılık şamandıra veya tekne gerektirecektir. Balıklar dern toplumlarda sayısız balık tutan kadın örneğine
geldiğinde tekneyi yönlendirmek ve tuzağı kapatmak rastlanmaktadır . Kadınların kabuklu deniz ürünleri
77
için, çok fazla olmasa da, biraz dümencilik becerisi toplamanın yanısıra kara, kıyı ve deniz balıkçılığı ile
zorunludur. Balıkçılar arasında oluşturulan iyi bir iş uğraştıkları bildirilmektedir. Örneğin, Pasifik’in bazı
bölümü avlanmanın başarılı olmasını sağlayacaktır. bölgelerinde (Solomon Adaları, Fiji ve Kuzey Mari-
Normalde balık sürülerinin yaklaştığını diğerlerine ana Adaları) kadınlar ağ, olta ve iğne kullanarak açık
söyleyecek gözlemciler de olmalıdır. Balıklar tuzağa deniz balıkçılığı yapmaktadır . Balıkçılık faaliyeti-
78
düştükten sonra, özellikle büyük ve saldırgan balıklar nin yanısıra kadınlar balıkçılık donanımlarının üreti-
çok fazla fiziksel güç gerektiren balık mızrakları veya mi ve bakımında, işleme, pazarlama ve ticareti gibi
üç çatallı zıpkınlarla öldürülür . her türden hasat sonrası görevlerde de etkin bir şekil-
75
Yaptığımız araştırmalarda iki gerçekle karşılaşıyo- de yer almaktadır. Asya’da küçük ölçekli balık avla-
ruz: 1. Açık deniz balıkçılığı denizde en yüksek risk mada kadınların sağladığı katkının erkeklerden fazla
taşıyan uğraşıyı oluşturur. 2. Açık deniz balıkçılığının olduğu tahmin edilmektedir . Kısacası, kadınların
79
arkeolojik fauna kayıtlarında neredeyse yok denecek dünyada balıkçılıktaki bariz emek girdisine rağmen
kadar az kanıtı vardır. Buna ek olarak, açık deniz ba- katkılarının kabullenilmediği ve açıkça tanınmadığı
lıkçılığı mükemmel hava ve su koşulları bilgisi, ola- görülmektedir .
80
71 MOUNDrEA – AGrAFIOTI 2011.
72 DEVECİYAN 2006, 316.
73 MOUNDrEA – AGrAFIOTI 2011.
74 DEVECİYAN 2006, 316.
75 DEVECİYAN 2006; ErTAN 2010; MArZANO 2013.
76 Bkz. POWELL 1996, Katalog.
77 bkz. CHAO et al. 2002; CHOO et al.. 2006; HArPEr et al.. 2013; ZHAO et al. 2013.
78 HArPEr et al. 2013, 59. GÖNCÜOĞLU - ÜNAL 2011, 1013.
79
80 ZHAO et al. 2013, 69-70.

68