Page 72 - TINA Dergi Sayi 09

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

Ege bölgesinde Yunanistan ve Türkiye’de günü- şan toplumlarda balıkçılığı küçük yaşlardan itibaren
müzde de kadın balıkçılar bulunmaktadır (fig. 8). Av- öğrenirler . Çocuklar, kabuklu deniz ürünleri avlama
84
rupa Komisyonu tarafından balıkçılık endüstrisindeki ve balıkçılık etkinliklerine yardımcı olabilir, ayrıca
kadınlarla ilgili olarak yayınlanan bir rapora göre su herhangi bir yetişkinin yardımına gerek kalmadan
ürünleri alanında en çok kadın çalışanın olduğu ülke kendileri de avlanabilirler. Deniz kaynaklarının kul-
(%7) Yunanistan’dır . Türkiye’nin Ege kıyıları bo- lanımıyla ilgili faaliyetlerde toplumsal cinsiyet ay-
81
yunca en yüksek kadın balıkçı oranlarının başta Gül- rımı çocuklara küçük yaşlardan itibaren verilmekte-
lük Körfezi ve Datça Yarımadası arasındaki kıyı şeridi dir. Örneğin, Filipinler’de Honda Körfezi’nde kız ve
olmak üzere Muğla bölgesinde olduğu bildirilmiştir. oğlan çocukları gelgit alanlarında kadınlarla birlikte
Ancak Çanakkale-Biga Yarımadası’ndabir balıkçıyla kabuklu deniz ürünleri, deniz hıyarı, istiridye ve taş
yaptığımız görüşmede Kuzey Ege’de de kadın balık- balığı yakalar, ancak kızların tersine erkek çocuklar
çıların olduğu teyit edilmiştir. Muğla bölgesindeki mercan resifleri ve derin sularda sadece erkeklerin
kadın balıkçılar hem hasat öncesi hem de hasat son- kullandığı çeşitli balıkçılık takımları konusunda bilgi
rası etkinliklerle ilgilenmekte olup ailelerine önemli edinmeye teşvik edilir . Erkekler bazen istiridye ve
85
bir ekonomik katkı sağlamaktadır. Erkeklerin görev taş balığı yakalamak için girse de, bu bölgede gelgit
alanına girdiği düşünüldüğü için kadınlar pazarlama alanları toplumun her bireyi tarafından kadınların ala-
dışında kalan balıkçılık etkinliğinin her aşamasında nı olarak kabul edilmektedir. Buna karşılık, mercan
görev alırlar. Çoğunlukla parakete ve sade ağ kulla- resifleri ve derin sular sadece erkeklerin alanı olarak
nan bu kadınlar yılın 197±69 günü denize açılır, ne- görülmektedir .
86
redeyse yarısı yılın 240-300 günü çalışır . Neden bu Sonuç olarak, kadın ve çocuklar sanat betimleme-
82
işi yaptıkları sorulduğunda balıkçı kadınların %70’i lerinde yer almamasına rağmen, yukarıda verilen
kocalarına yardımcı olmak için, %19’u aile gelirine tarihi ve etnografik bulgular göz önüne alındığında,
katkıda bulunmak için, %6’sı zorunluluk, %5’i ise kadın ve çocukların tarih öncesi Ege’deki balıkçılık
deniz sevgisi olarak yanıt vermiştir. Kadınların %41’i etkinliklerine katılım olasılığını tamamen dışlamak
için balıkçılığın en güzel yanı “doğada olmak”tır, güçtür. Bizce kabuklu deniz ürünleri ve balıkçılıkla
ancak hiçbiri çocuklarına balıkçı olmalarını tavsiye ilgili toplumsal alanın herhangi bir şekilde yeniden
etmemektedir . Küçük ölçekli balıkçı ailelerinin bu kurulmasında farklı statü, toplumsal cinsiyet ve yaş
83
bölgede yokolup gitmesi an meselesidir. Türkiye’de gruplarının yer alma olasılığının göz önünde bulun-
balıkçılarla ilgili cinsiyete dayalı kayıtlar olmadığın- durulması gerekir. Tarih öncesi Ege’deki sanat betim-
dan, bu bölgede kadın balıkçıların tarihçesiyle ilgili lemelerinde kadınların ve çocukların yer almaması bu
çıkarımda bulunmak mümkün olmamaktadır. Ancak kesimlerin emeklerinin kolayca görmezden gelindiği-
şu anki varlıkları kadın balıkçıların geçmişteki ve ta- ne işaret edebilir. Belki de tarih öncesi Ege’de de, Fi-
rih öncesindeki olası emek girdisini göz önüne alma- lipinler’dekine benzer şekilde, açık deniz alanlarının
mızı gerektirmektedir. sadece erkeklerin alanı olarak algılandığı toplumsal
Çocuklar da deniz ürünleriyle düzenli olarak uğra- cinsiyete dayalı bir uzamsal ayrım vardı.

81 GÖNCÜOĞLU - ÜNAL 2011, 1013.
82 GÖNCÜOĞLU - ÜNAL 2011, 1013.
83 GÖNCÜOĞLU - ÜNAL 2011, 1016.
84 SIAr 2003.
85 SIAr 2003, 573.
86 SIAr 2003, 575.

70