Page 68 - TINA Dergi Sayi 09

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

20. yy başlarında Osmanlı Kos gibi yerlerdeki gözetleme ku-
İmparatorluğu balıkhane mü- lelerindenantik kaynaklarda bah-
dürü olarak görev yapan Ka- sedilmektedir (Bursa 2010; Fig.
rekin Deveciyan tüm Osmanlı 12). Genelde dalyanların Afrika
İmparatorluğu sınırları dahi- veya Doğu Ege kökenli olduğu
lindeki balık türlerini, avlanma düşünülmektedir . Arkeolojik
68
sezonlarını, balıkçılık davra- açıdan tespiti güç olan dalyanla-
nışlarını, balıkçılık tekniklerini rın tarih öncesi Ege Bölgesi’nde
ve üretim oranlarını kaydede- önemli balıkçılık yöntemlerinden
rek bunları 1915 yılında Os- biri olduğunu düşünüyoruz.
manlıca olarak yayınlamıştır Herhangi bir balıkçılık tekniğini
(fig. 9). balık türlerine göre ayırmak çok
Kitap hemen Fransızca’ya güç, hatta olanaksız olsa da, mo-
çevrilmiş, Türkçe baskısı çok dern-öncesi toplumlarda saptanan
daha sonra yapılmıştır (2006). değişik balıkçılık teknikleri farklı
Deveciyan’ın Doğu Ege’deki yaş, cinsiyet ve statüden grupların
20. yy başlarına tarihlenen ba- katılımını gerektirmiş olabilir. Ör-
lık yükleme ve boşaltma alan- neğin, deniz kabuklarının toplan-
larıyla ilgili hazırladığı liste- ması az beceri, az zaman ve dona-
lerde farklı türleri yakalamakta nım gerektirir, çocuklar, kadınlar
kullanılan ekipmanlar görül- Fig. 9: Ermeni asıllı Osmanlı bürokratı ve erkekler tarafından kolaylıkla
mektedir. Doğu Ege’de kefal, Karekin Deveciyan’ın kitabının kapağı. yapılabilir. Malinowski Trobri-
barbunya, sardalya, levrek, us- Fotoğraf: Ç. Çilingiroğlu. and adalarında yaşayan yerlile-
kumru, çipura, mürekkep ba- Fig. 9: The cover of the book written by rinin Kula ticaretinde en değerli
lığı, ahtapot, ıstakoz, karides, Ottoman Armenian bureaucrat Karekin takas eşyası olan hammaddenin,
berlam balığı, kolyoz ve orki- Deveciyan. Image: Ç. Çilingiroğlu. yani spondylus deniz kabukları-
noz yakalamak için dalyan, ba- nın toplanmasının her zaman tüm
lık ağı, mıknatıs, çökertme ağı, olta balıkçılığı, çanak, toplumun yer aldığı büyük bir törensel etkinlik oldu-
gırgır ve sepetlerin sık kullanıldığını öğreniyoruz ğunu bildirmiştir . Ege’de en çok toplanan deniz ka-
69
(Fig. 10; Deveciyan 2006). Burada dalyan adı veri- bukluları midye ve deniz minaresidir . Midyeler sığ
70
len yöntemin kullanılması dikkat çekicidir. Tahta ka- körfezlerde ve lagünlerde yaşarlar ve elle kolaylıkla
zıklar üzerine konan sabit tuzaklar şeklindeki dalyan toplanabilirler. Deniz minareleri ise dalgaların çarp-
yöntemi eski edebi kaynaklarda geçmekte olup, Yu- tığı kayalıklarda yaşar, bunları toplamak için suya
nan ve roma dönemlerinden iyi bilinmektedir (Fig. girmeye bile gerek yoktur. Sadece derinlere dalmayı
67
11). Dalyan tertibatlarında sıklıkla gözetleme kuleleri gerektiren deniz kabuğu toplama işleri deneyimli dal-
de bulunur; örneğin Klazomenai, Kaunos, Lesbos ve gıçlar tarafından yapılmış olmalıdır.

67 MALINOWSKI 1984, 367.
68 ÇAKIrLAr 2009; KArALI 1999.
69 DEVECİYAN 2006, 48.
70 DEVECİYAN 2006, 377.
Fig. 10: Fausto
Zonara’nın (1854-1929)
yağlıboya tablosu. Kerne
(daldırma) ağıyla balık
tutan İstanbullu balıkçılar.
(Kaynak: Wikipedia,
public domain)
Fig. 10: Oil on Can-
vas painting by Fausto
Zonara (1854-1929)
with the title “Fishermen
Bringing in the Catch”
showing fishermen of
Istanbul using dipping
nets. (Source: Wikipedia,
public domain)
66