Page 48 - TINA Dergi Sayi 12

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

Jeoarkeolojik çalışmalar, Türkiye’nin güneybatı IntrODuCtIOn

kıyılarında yer alan Antik Dönem yapılarının sualtında The geoarchaeological research regarding sea level
kalma sebebinin iklim değişimlerine bağlı deniz seviyesi change is mainly based on the investigation of coast-
yükselimden çok, düşey tektonik hareketlere bağlı oldu- al ancient settlements that are currently submerged.
ğunu ortaya çıkarmıştır. Bozburun yarımadası ve Keko- The southwestern coast of Turkey was inhabited from
va kıyılarında çağdaş yapıların günümüzde farklı sevi- the Hellenistic period until the late Roman period,
yelerde bulunduğuna dair sonuçlar, tektonik çökmenin and some of the buildings in these settlements remain
bölgeden bölgeye değişiklik gösterdiğini, Kekova’nın submerged at present. The submerged breakwaters,
çökmeden daha fazla etkilendiğini ortaya koymuştur. quays, moles and other harbor structures, as well as
GİrİŞ fish or salt tanks, quarries and shipsheds that were
Deniz seviyesi değişimlerine ilişkin jeoarkeolojik built at sea level at the time of construction are used
çalışmaların temelini günümüzde sualtında kalmış antik as indicators of sea level changes . Many researchers
1
dönem kıyı yerleşimlerinin incelenmesi oluşturmakta- have conducted geoarchaeological studies on sub-
dır. Türkiye’nin güneybatı sahil şeridi, Hellenistik Dö- merged ancient remains along the Turkish coasts. The
nem’den Geç Roma Dönemi’ne kadar yerleşim görmüş studies that were performed in Turkey in the 1970s by
ve bu yerleşimlere ait bazı yapılar günümüzde sular Flemming and Blackman represent pioneering studies
altında kalmıştır. Özellikle döneminde deniz seviyesine in the field , and they have been followed by investi-
2
inşa edilmiş dalgakıran, rıhtım, mendirek vd. liman ya- gations of Holocene sea level changes based on geo-
pılarının yanı sıra balık veya tuz havuzları, taş ocakları, morphological and archaeological data on the Turkey
gemi çekek yerleri vd. yapıların günümüzde sualtında coast .
3
bulunması, deniz seviyesi değişimleri için en önemli Many people have chosen the southwestern coast
indikatör olarak kabul edilirler . Birçok araştırmacı Tür- of Turkey for settlement in ancent times. However,
1
kiye kıyılarında sualtında kalmış eski çağlara ait yapılar
üzerinde jeoarkeolojik araştırmalar gerçekleştirmiştir. active seismicity of the region seems to have played
1970’li yıllarda Flemming ve Blackman ile başlayan a negative role in coastal habitation. Destructive
çalışmalar Türkiye’de bu alana öncülük etmiş ve bu earthquakes have left their mark on urban structures
2
çalışmalar kıyılarımızda Holosen deniz seviyesi deği- on land, while coastal structures have become sub-
şimlerinin jeomorfolojik ve arkeolojik veriler ışığında merged. We carried out geoarchaeological studies on
incelenmesiyle devam etmiştir . such structures within the scope of “Turkey’s Ship-
3
Tarihsel süreçte birçok toplum yerleşim için Türki- wreck Inventory Project” (TUBEP) and compared the
4
ye’nin güneybatı kıyılarını tercih etmiştir. Ancak böl- results in this paper .
genin aktif depremselliği kıyı yerleşimlerini olumsuz
etkilemiştir. Yıkıcı depremler karadaki kent yapıları
üzerinde izler bırakırken kıyıdaki yapıları sular altında
bırakmıştır. Söz konusu yapılar üzerinde “Türkiye Batık
Envanteri Projesi” kapsamında gerçekleştirilen jeoar-
4
keolojik çalışmalara ilişkin sonuçlar yeni veriler ışığın-
da bu makalede karşılaştırılmıştır.

1 BLACKMAN 1973; FLEMMING 1978; PIRAZZOLI 1991; 1 BLACKMAN 1973; FLEMMING 1978; PIRAZZOLI 1991;
EVELPIDOU vd. 2012; MORHANGE – MARRINER 2015; EVELPIDOU et al. 2012; MORHANGE – MARRINER 2015;
VACCHI vd. 2016. VACCHI et al. 2016.
2 BLACKMAN 1973; FLEMMING 1978. 2 BLACKMAN 1973; FLEMMING 1978.
3 ÖNER 1998; FOUACHE-SIBELLA- DALONGEVILLE 1999; 3 ÖNER 1998; FOUACHE-SIBELLA- DALONGEVILLE 1999; ÇİNER
ÇİNER vd. 2009; KIZILDAĞ-ÖZDAŞ-ULUĞ 2012; ÖZDAŞ- et al. 2009; KIZILDAĞ-ÖZDAŞ-ULUĞ 2012; ÖZDAŞ-KIZILDAĞ 2013;
KIZILDAĞ 2013; KAYAN 2014.; KAYAN vd. 2019; ÖNER vd. 2019. KAYAN 2014.; KAYAN et al. 2019; ÖNER et al. 2019.
4 Türkiye Batık Envanteri Projesi (TUBEP), Dokuz Eylül Üniversitesi 4 TUBEP is a long-term archaeological underwater survey project that has
Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü tarafından Kültür ve Turizm been conducted continuously for years on the coasts of Turkey by Dokuz
Bakanlığı’ndan alınan izinle, ülkemiz kıyılarında uzun yıllardır kesin- Eylül University, Institute of Marine Sciences and Technology with the
tisiz yürütülen arkeolojik sualtı araştırma projesidir. Projenin finansal permission of the Ministry of Culture and Tourism. The Project has been
kaynakları; TÜBİTAK SOBAG 106K054 no.lu; DEÜ 2012.BAP.111 supported within the scope of the scientific projects of TÜBİTAK SO-
no.lu ve DEÜ 2012.BAP.013 no.lu bilimsel araştırma projeleri kapsa- BAG 106K054; DEÜ 2012.BAP.111 and DEÜ 2012.BAP.013. We would
mında sağlanmıştır. Desteklerinden ötürü Kültür Varlıkları ve Müzeler like to thank the General Directorate of Cultural Heritage and Museums
Genel Müdürlüğü’ne ve araştırmalarımızda büyük katkıları olan ekip and representatives of the Ministry for their support; and also our team
üyelerimize, bakanlık temsilcilerimize ve araştırma gemileri persone- members and the crew of the research ships for their great contributions.
line çok teşekkür ederiz.
46