Page 79 - TINA Dergi Sayi 09

TINA ArTICLE

Maritime Archaeology Periodical

SUALTINDA KALMIŞ NEOLİTİK YERLEŞİM YERLERİ:

BEŞİGE VE ÇEVRESİNDEN ÖRNEK BİR ARAŞTIRMA

suBMErgEd NEolıTHıC sETTlEMENTs: a CasE

sTudy froM BEŞİgE aNd ıTs ENvıroNs

* Nilhan Kızıldağ ** Harun Özdaş

Anahtar kelimeler: Neolitik, Holosen, Sualtında Kalmış Arkeolojik Alanlar, Deniz Seviyesi Değişimleri,
Deniz Jeofiziği, Kuzey Ege.
Keywords: Neolithic, Holocene, Submerged Archaeological Sites, Sea-level Changes, Marine Geophysics, North Aegean.
ÖZet
Son buzul döneminden buzularası döneme geçişte küresel ölçekte yükselen deniz seviyesi, kıyı morfolojisini değiştirmiş
ve bu değişimin sonucunda, kıyı alanlarında bulunan Neolitik dönem yerleşimleri sular altında kalmıştır. Çanakkale
kıyılarında söz konusu döneme ait insan izlerinin araştırılması amacıyla, ilk kez bir deniz çalışması gerçekleştirilmiş, pa-
leo-coğrafya haritalanarak belirlenen bir bölgede arkeojeofiziksel ön inceleme yapılmıştır. Yüksek ayrımlı deniz sismiği
ve yanal taramalı sonar verisi toplanarak deniz tabanı altı ve yüzeyi görüntülenmiştir. Bu çalışmada, günümüzde sualtında
kalmış olası yerleşim izlerinin tespit edilmesine yönelik bir metodoloji dizaynı sunulmuş, ileriki çalışmalarda araştırıla-
cak potansiyel bölgeler belirlenmiş, gerçekleştirilen deniz çalışmasının ön sonuçları değerlendirilmiştir.

aBStRaCt
Global sea level rise during the transition from the last glacial to the interglacial period changed the coastal morphology of
the Aegean, subsequently flooding Neolithic settlements in the coastal areas. For the first time, an underwater survey has been
performed in order to investigate human traces of this period on the Çanakkale coast, and a preliminary archaeo-geophysical
survey has been carried out in a potential site determined by mapping palaeogeography. The sub-surface and the seafloor were
imaged by collecting high-resolution seismic and side-scan sonar data. This study presents a methodological design for the
detection of traces of potential submerged settlements; it also determines potential areas to be surveyed in the future and in-
terprets the preliminary results of the marine survey.

GİrİŞ IntrODuCtIOn
Günümüzden 20 bin yıl önceki son buzul döneminde Around 20,000 years ago during the last glacial
küresel deniz seviyesi şimdiki konumundan yaklaşık 120 maximum, the global sea level was almost 120 m low-
m daha aşağıda idi. İklim değişimleri ile birlikte buzulla- er than its present-day position. Due to the melting of
rın erimesine bağlı olarak deniz seviyesi hızla yükselme- glaciers with the climate changes, the sea level began
ye başladı ve büyük kara parçalarını sular altında bıraktı. to rise rapidly and flooded vast parts of the land. At
Günümüzden yaklaşık 12 bin yıl önce, Holosen jeolojik 12,000 years before present (BP), at the beginning of
the Holocene period, the sea level was about 50 m
devrinin başında modern seviyesinden yaklaşık 50 m daha lower than its modern level, while it was 8 m lower at
düşük olan deniz seviyesi, 7500 yıl önce 8 m daha aşağı- 7,500 years BP. The sea level was reached its modern
da olup, 2 bin yıl önce hemen hemen günümüz konumunu level at about 2,000 years ago (Fig. 1).
1
aldı (Fig. 1). With the melting of the glaciers, the ocean floor
1
Buzulların erimesiyle birlikte okyanuslara dolan büyük was subsided due to large amount of melt-water
su kütleleri nedeniyle okyanus tabanı çökerken, buzulların loaded in the oceans, while the land was uplifted that
üzerinden kalkmasıyla hafifleyen kara parçaları ise yükseldi. once burdened by ice-age glaciers.
1 LAMBECK-PUrCELL 2005, 1979. 1 LAMBECK-PUrCELL 2005, 1979.
*Yrd. Doç. Dr. Nilhan Kızıldağ, Orcid ID: 0000-0002-0247-8353 Dokuz Eylül Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü,
Haydar Aliyev Blv. No:100 İnciraltı, İzmir. nilhan.kizildag@deu.edu.tr
*Assist. Professor Doctor Nilhan Kızıldağ, Maritime Sciences and Technology Institute, Dokuz Eylül University, Haydar Aliyev Blv. No:
100 İnciraltı, İzmir. nilhan.kizildag@deu.edu.tr
**Doç. Dr. Harun ÖZDAŞ, Orcid ID: 0000-0002-6695-2130 Dokuz Eylül Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Ege
Bölgesi Araştırmaları Merkezi (EBAMER) Müdür Yardımcısı. harun.ozdas@deu.edu.tr
**Assoc. Prof. Dr. Harun ÖZDAŞ, Vice Director of the Aegean Research Center (EBAMER) and Institute of Marine Sciences and Tech-
nology (IMSt), Dokuz Eylül University/ İzmir. harun.ozdas@deu.edu.tr
77