Page 25 - TINA Dergi Sayi 12

TINA

Maritime Archaeology Periodical

Sonuç olarak bu uyumsuzlukların nedenlerinin Consequently, it seems that further detailed stud-
belirlenmesi için yeni verilerle daha ayrıntılı araş- ies and new data are required in order to discover
tırmalara gerek bulunduğu anlaşılmaktadır. Ancak, the causes of these inconsistencies. Nevertheless,
insanlık açısından daha önemli olan, bölgesel-yerel for human history as a whole, knowing observable
farklılıkların nedenlerinden önce, deniz seviyesi consequences of sea level changes is more important
değişmelerinin gözlenebilen sonuçlarının bilinme- than knowing causes of regional-local differences.
sidir. Bu nedenle, bugün için jeoarkeolojik değer- Therefore, today it is essential to conduct geoarchae-
lendirmelerin doğru gözlemlerle sağlanmış mevcut ological evaluations with available data and informa-
veri ve bilgilere göre yapılması esas olmalıdır. tion that are obtained by accurate observations.
Erken Holosen’de deniz seviyesi hızla yükselir- While the sea level rose rapidly during the Early
ken, denize doğru uzanan dağlar önündeki kıyılar- Holocene, in the area before the mountains extending
da yatay doğrultuda kıyı çizgisinin yeri fazla de- towards the sea the shoreline has not changed much
ğişmemiştir. Buna karşılık, dağ blokları arasındaki on the coast in a horizontal direction. However, trans-
çukur alanlarda deniz ilerlemesi daha belirgin ol- gression of sea is more evident in the depression areas
muş, özellikle büyük akarsuların yerleştiği oluklar between mountain blocks, reaching to tens in kilome-
(graben) içinde deniz ilerlemesi onlarca kilometre- ters, especially in troughs occupied by large rivers
yi bulmuştur (Örneğin kuzeyde Karamenderes aşa- (graben) (for example, 17 km in the lower valley of
ğı vadisinde 17 km, güneyde Selçuk ovasında 10 Karamenderes on the north, 10 km in the Selçuk plain
km, Büyük Menderes vadisinde - tartışmalı olmak- on the south, and 40 km, despite being controversial,
18
la birlikte- 40 km) (fig. 2 ve 3) . Bununla birlikte, in the Büyük Menderes) (Figs. 2 and 3) . Addition-
18
batı-doğu doğrultulu yapısal uzanımlara uygun ally, the majority of big rivers flow through narrow
yerşekillerinin (dağlar ve aralarındaki çukurluklar: straits between mountain blocks near the shore line,
horst ve grabenler) KB-GD ve KD-GB doğrultulu protruding to the sea. This is due to the fact that geo-
faylarla da kesilmesi nedeniyle, büyük akarsular- graphical formations (mountains and the depressions
dan çoğu, kıyı yakınında dağ blokları arasındaki between them: horsts and grabens) which correspond
dar boğazlardan geçerek denize açılmaktadır to west-east structural extensions, intersect with NW-
(fig. 1). Bunun sonucu olarak akarsuların taşıdığı SE and NE-SW faults, (Fig. 1). As a result, most of
alüvyonların büyük bölümü içerideki çukurlukları the alluvium transported by rivers occupies the inland
doldurmakta ve kıyıya ulaşan miktar azalmaktadır. troughs, reducing the amount that reaches the sea.
Aynı nedenle, böyle yerlerde denizin içerilere so- For a similar reason, encroachment of the sea is also
kulması da sınırlanmıştır (Küçük Menderes, Gediz, confined in such places (Küçük Menderes, Gediz,
Bakırçay). Sadece Büyük Menderes bunlardan Bakırçay). Only the Büyük Menderes River is dif-
farklıdır ve deniz içerilere daha çok ilerlemiştir. ferent, where the sea moved further inland. Howev-
Buna karşılık kuzeyde Edremit, güneyde Gökova er, Edremit Gulf to the north and Gökova Gulf to the
körfezleri, geride buraları alüvyonlarla dolduracak south have been formed as bays with high coasts due
büyük akarsular bulunmadığı için yüksek kıyılı to absence of big rivers behind them that would fill
körfezler olarak şekillenmiştir. them with alluvium.
Sığ ve alçak kıyılar, özellikle delta kıyıları, ka- Shallow and low shores, particularly delta shores,
radan gelen alüvyonların kıyıda işlenerek birikme- constantly change due to processing and accumu-
siyle sürekli değişirler. Bu nedenle buralarda da lation of alluvial deposits from the land. Thus, it is
eski kıyı çizgilerinin doğrudan izlenmesi mümkün not possible to observe former shorelines directly in
değildir. Bununla birlikte, böyle yerlerde yapılan such places. However, sediment samples from shal-
sığ sondajlarla alınan sediman örnekleri, kıyıdaki low drillings make it possible to obtain information
değişmelerle ilgili bilgiler sağlanmasını mümkün about coastal changes (Figs. 2 and 3). For example,
14
kılmaktadır (fig. 2 ve 3). Örneğin kuzey Ege’de according to C analysis, sedimentological and pale-
Karamenderes vadisi aşağı kesiminde 7-6 bin yıl ontological data reveal that 7,000-6,000 years ago in
öncelerde denizin bugünkü Çanakkale Boğazı kıyı- the lower section of Karamenderes Valley in the north
sından 17 km içerideki pınarbaşı yakınlarına kadar Aegean, the sea encroached near Pınarbaşı, which
sokulduğu sedimantolojik ve paleontolojik verilerle is located 17 km inland from the shores of present
19
belirlenmiş, C analizleri ile tarihlenmiştir . Çanakkale Strait (Dardanelles) .
14
19

18 MÜLLENHOFF 2005. 18 MÜLLENHOFF 2005.
19 KRAFT vd 1980, KAYAN 2014. 19 KRAFT et al 1980, KAYAN 2014.
23