Page 26 - TINA Dergi Sayi 12

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

Burada dikkati çeken husus, pınarbaşı önlerinde, düzlüklerinin ilerlemesiyle kıyı çizgisi denize doğru
Karamenderes’in Araplar boğazından çıkıp taş- çekilmiştir (fig. 8). Bu süreci deltalarda yüzeyden
kın-delta ovasına açıldığı kesimde, 15 m kadar yük- belirlemek iki nedenle mümkün değildir. Birincisi,
seklikteki yüzeyden sondajlarla bugünkü deniz sevi- deltalar karadan gelen alüvyonların kıyıda işlenerek
yesine inildiğinde, 6 bin yıl önce deniz seviyesinde birikmesiyle şekillerin sürekli değiştiği yerlerdir. Öte
bulunan ortamlara ait kıyı birikintilerine girilmesidir yandan, delta ilerledikçe akarsuyun boyu uzar, profili
(fig. 2). Bu da bu kıyılarda göreli (rölatif) olarak, yatıklaşır, taşıma gücü azalır ve taşkın frekansı artar.
deniz seviyesinin günümüzden 6 bin yıl öncelerde Böylece geride kalan düzlükler alüvyonlarla kaplanır
bugünkü seviyesine ulaşmış olduğunun önemli ka- ve yüzey giderek yükselir. Bu nedenle, buralarda
nıtlarındandır. altta kalan kıyı ortamları (kıyı önü, kumsal, kıyı kor-
Deltalar gibi alçak kıyılarda kıyı çizgisinin yeri, donu, lagün, kıyı bataklığı, kumul gibi), ancak sığ
deniz seviyesi değişmesi ve karadan gelen alüv- sondajlarla alınan sediman örneklerinin analizleriyle
yonların birikmesi arasındaki dengeye göre belirir. belirlenebilmektedir. Bunların kronolojik verilerle
Kuşkusuz, deniz seviyesinin alçakta bulunduğu ( C analizleri, arkeolojik veriler gibi) birleştiril-
14
zamanlarda da akarsular kıyıya alüvyon getirmiştir. mesiyle de paleocoğrafya haritaları hazırlanmakta,
Ancak, deniz seviyesi yükselmesinin hızlı olduğu er- deniz seviyesi ve kıyı çizgisi değişmeleri izlenebil-
ken Holosen’de (12-7 bin yıl öncelerde), akarsuların mektedir.
getirdiği alüvyonlar, hızla ilerleyip genişleyen deniz Geç Tunç Çağında deniz seviyesinin 2-3 m kadar
alanını (ırmak ağzı körfezleri) doldurmaya yetme- alçalması alüvyon birikmesi ve delta ilerlemesini
miştir. Orta Holosen’de (7-5 bin yıl öncelerde) deniz hızlandırmış olmalıdır. Örneğin Troya önlerindeki
seviyesi yükselme hızı yavaşladığı veya durduğu için Karamenderes delta ovasının bu dönemdeki ilerleme
akarsuların getirdiği alüvyonların akarsu ağzı kör- hızının arttığı paleocoğrafya değerlendirmeleriyle
fezlerde birikimi daha baskın olmuş, bu defa delta ortaya konulabilmiştir (fig. 3).
20

It is important to note that in the section where ument this process in deltas from the surface for two
Karamenderes leaves the Araplar Strait before Pınar- reasons. Firstly, the shape of a delta changes continu-
başı and protrudes into the flood-delta plain, coastal ously with the processing and deposition of alluviums
deposits at sea level for 6,000 years ago are accessible on the shore. Secondly, as the delta advances, the river
when the present sea level is drilled from a 15 m high channel gets longer, its profile becomes less inclined,
surface (Fig. 2). This is important evidence for the its ability to transport is diminished, and flood frequen-
fact that, in a relative sense, the sea reached its present cy increases. Thus, the remaining plains become cov-
level at 6,000 years ago on this coastline. ered with alluvium, and the surface increasingly rises.
On low shores such as deltas, location of the shore- Consequently, coastal sedimentary environments (such
line is determined according to the balance between sea as shoreface, beach, sandbar, lagoon, coastal swamp,
level change and the deposit of alluvium from the land. and sand dune) can only be identified by analysis of
Undoubtedly rivers transported alluvium to the shore sediment samples obtained by shallow drilling. In or-
even when the sea level was low. However, in the early der to monitor sea level and shoreline changes, these
Holocene (12,000-7,000 years ago) during which the need to be combined with chronological data (such as
sea level rise was rapid, alluvium transported by riv- 14 C analysis, archaeological data) to produce paleogeo-
ers was not enough to fill marine space (lower valley graphic maps.
bottoms) that moved and expanded rapidly. During A decrease in sea level of around 2 to 3 meters during
the Middle Holocene (7,000-5,000 years ago) alluvial the Late Bronze Age would have accelerated the depos-
deposition was more dominant in coastal embayments it of alluvium and the advance of the delta. For exam-
as the rise in sea level slowed or ceased, so the shoreline ple, paleogeographic studies reveal that the advancing
advanced toward the sea due to the protrusion of delta rate of the delta increased in the Karamenderes delta
plains at this time (Fig. 8). It is not possible to doc- plain in front of Troy during that period (Fig. 3) .
20

20 KAYAN 2014. 20 KAYAN 2014.
24