Page 42 - TINA Dergi Sayi 12

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

fig. 2: Japonya’nın Ryukyu bölgesinde yer alan Kume Adası’ndaki batık kıyı taş ocağı. Bloklar kesildiğinden antik mercan
kayalığındaki sular çekilmiştir. Taş ocağının tabanı mevcut deniz seviyesinin birkaç desimetre altındadır. Büyük bir olasılıkla
yakınlardaki fay hareketliliğinin neden olduğu eğik taban seviyelerine dikkat ediniz.
Fig. 2: Submerged coastal quarry in Kume Island, Ryukyu, Japan. The ancient coral reef subsided since the blocks were cut. Bot-
tom of the quarry is a few decimetres below current sea level. Note tilted hfloor levels, probably caused by fult activity nearby.

Suyun altında kalan yerleşim birimleri ve bütün ha- Malakka Boğazı’nda gelgit bölgesinde yer alan taş
lindeki yerleşimler metre cinsinden önemli kıyı çök- ocağında çok değil, 1511 yılındaki portekizlilerin fet-
melerini gösterebilir (Bk. Lübnan’daki Tyre şehri ). hinden bu yana çökme belirtileri bulunmaktadır (fig.
9
Arkeoloji deniz seviyesinin üzerindeki veya altındaki 3). Buradan Malakka kalesinin inşasında kullanılan
minimum yapı yüksekliği değerlerini verebilir. Ör- laterit taşları çıkarılmıştır. Çökme mesafesi ve çök-
neğin, kamu binaları veya özel binalar yüksek gel- menin hızlı mı yoksa yavaş mı olduğu daha ayrıntılı
git düzeyinin üzerinde inşa edilmiştir. Taş ocakları çalışmalarla saptanmalıdır.
yüksek gelgitin en az 0.3 m üzerine yerleştirilmiştir. Kıyılardaki tektonik çökmenin en iyi göstergeleri,
Arnavutluk’un Butrint kentindeki Roma tiyatrosunun deniz seviyesiyle doğrudan ilişkili olan yapılarıdır.
11
orkestra bölümü ve giriş kapıları iki bin yüzyıl önce Balık havuzları belki de bu amaç için en iyisidir.
şüphesiz kuru bir alan üzerine inşa edilmiştir (fig. 1). Yeni yakalanan canlı balıkları deniz seviyesinde tut-
Bunların çökmesi (mesafesi başka çalışmalarla sapta- mak için kullanılan Roma dönemi balık havuzlarının
nacaktır) Adriyatik levhasının kıyısal dağ silsilesinin üst kısmı gelgitin yüksek seviyesinin üzerinde, tabanı
altına girmesinin yarattığı bir etkidir. Oynama mesa- ise gelgitin düşük seviyesinin altında olacak şekilde
fesi ve hızıyla ilgili devam etmekte olan çalışmalar inşa edilmişti. Hindistan’ın Gujarat bölgesinde Diu
bunlardan sorumlu olan depremin ya da depremlerin kentinin güney kıyılarında yükselme nedeniyle artık
büyüklüğünün tespit edilmesini olanaklı kılacaktır. kullanılmaz hale gelen bir havuz bulunmaktadır (fig.
Taş ocağı işletmek kuru, dalgasız bir ortam gerekti- 4) . Bu havuz yaklaşık 500 yıl önce yapıldığından
12
rir . Japonya’nın Kume Adası’nda su altında kalmış bu yana 0.5 metre mesafesinde bir kıyı yükselmesine
10
bir taş ocağı Ryukyu yayının arkasında kıyıda onlarca işaret etmektedir. Bu da bölgede kıyının yükselmesi-
kilometrelik bir çökmenin izlerini gösterir (fig 2). Bu ne 6.8 büyüklüğünde bir depremin neden olabilece-
durum ada yaylarında kıyıların bilinen bir davranışı- ğini düşündürmektedir. Bu kıyının daha önce sismik
dır. Buna karşın, Malay Yarımadası boyunca yer alan olarak aktif olmadığını düşünülmüştür.

9 MARRINER vd 2008.
10 AURIEMMA-SOLINAS 2009, SCICCHITANO vd 2018).
11 FLEMMING 1969; LAMBECK vd 2010; EVELPIDOU vd 2012.
12 KÁZMÉR vd 2016.
40