Page 52 - TINA Dergi Sayi 09

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

Yazımıza ilk olarak Ege Denizi’nin fiziksel ve biyolo- This paper will explore this evidence to tackle the
jik altyapısını anlatarak başlamayı uygun bulduk. Böy- technological, economic, and social mechanisms that
lece Ege’de deniz ürünlerinden faydalanmayı etkileyen were facilitated by activities pertaining to the ex-
olumlu ve olumsuz koşullar ortaya konmuş olacaktır. ploitation of marine resources.
Sonrasında ağırlıklı olarak zooarkeolojik bulgulara We begin our discussion with a description of the
dayanarak, Ege’de deniz kaynaklarının hangi ekolojik physical and biological background of the Aegean as
nişlerden elde edildiğini göstereceğiz. it relates to opportunities and constraints involved in
Bu da bizi kaçınılmaz olarak tarih öncesi arkeolojisi- fisheries exploitation. Focusing primarily upon zooar-
nin sorunlu tartışmalarından biri olan açık deniz balıkçı- chaeological evidence, we then show which ecolog-
lığı konusuna getirecektir. Bu konuya katkıda bulunmak ical niches of this setting were exploited to procure
amacıyla gerek arkeolojik kayıtlar gerekse tarihi ve et- marine resources. This will bring us, inevitably, to the
nografik kayıtlar kullanılarak prehistorik balıkçılık yön- problematic issue of prehistoric offshore fishing. As
temlerine dair önerilerimizi sunacağız. Son olarak, tarihi a contribution to this question, we will offer our re-
ve etnografik kayıtlardan yola çıkarak, Ege’de tarih ön- construction of potential prehistoric fishing methods,
cesi balıkçılık ve kabuklu deniz hayvanlarının toplanma- using both the archaeological record and ethnographic
sıyla ilişkili sosyal örgütlenmenin bir yeniden canlandır- analogies. Finally, the ethnographic and historical re-
masını yapmaya çalışacağız. cord will guide our reconstruction of the social orga-
Bizce farklı yaş, cinsiyet ve statü gruplarını içeren ve nization of prehistoric fishing and shellfish gathering.
tarih öncesi Ege topluluklarının günlük yaşamının ay- Based on our reconstruction, we will argue that the val-
rılmaz bir parçası olan balıkçılığın önemi, onun sadece ue of fishing, as an activity integral to the daily life of
bir besin kaynağı olmasının çok ötesine geçmektedir. prehistoric Aegean communities, and which involved
Bizce, tarih öncesi Ege’de balıkçılığın önemi, tarihin diverse age, gender, and status groups, goes beyond
büyük olaylarının gerisinde örtülü kalmış olan tarihin simply being another food source. The value of fish-
küçük eylemlerini içinde barındırma becerisinde yat- ing as a subject of study lies in its ability to facilitate
maktadır. Akdeniz’de sosyal yaşamın temelini oluştu- small movements of history which have shaped the
1
ran ve uzun erimli süreçlerin içinde kendini görünür underlying social life for millennia and often remain
kılan çoğunlukla döngüsel olan bu küçük eylemlerin unravelled behind the big movements of history .
1
hareketidir.
tHe eCOLOGICAL SettInG: POSSIbILItIeS AnD COnStrAIntS
eGe’De eKOLOJİK OrtAm: OLAnAKLAr Ve enGeLLer As a whole and when compared to many other seas,
Diğer denizlerle karşılaştırıldığında, Ege Denizi bir the Aegean Sea does not offer the optimal locale for
bütün olarak balıkçılık açısından en elverişli yer de- fisheries. Both species diversity and productivity are
ğildir. Ege’de gerek tür çeşitliliği gerekse üretkenlik lower in the Aegean than the western Mediterranean
düzeyleri Batı Akdeniz’den ve Doğu Akdeniz’in çe- and several areas in the eastern Mediterranean. This
şitli bölgelerindekinden çok daha azdır. Bunun nede- is due to the low amount of fresh water flow coming
ni denize gelen tatlı su akışının düşük olmasıdır. Bu into the sea . So it is hardly surprising that the Aegean
2
2
nedenle Ege Denizi’nden antik ve modern çağlarda is rarely mentioned as a major source of fish stock
önemli bir balık stoğu olarak nadiren bahsedildiği in antiquity and modern times, while in contrast the
görülürken, tam tersine, Karadeniz, Boğaz ve Mar- Black Sea, the Bosphorus, and the Marmara are re-
mara yüksek balık üretim oranlarıyla ün salmıştır. 3 puted for their high fish production rates .
3
Ne var ki, Ege havzası serpiştirilmiş adalar ve Nevertheless, the Aegean basin is dotted by islands
adacıklarla dolu olup, çeşitli boyut ve jeomorfolojik and islets, and it is dented by numerous embayments
özelliklere sahip çok sayıda koy ile girintili çıkıntılı varying in size and geomorphic character (fig. 1). In-
bir yapıya sahiptir (fig. 1). Adaların kıyı ve koyları sular coasts and bays thrive with life, firstly because
canlı yaşamı yönünden oldukça zengindir. Hem bu- they host high levels of primary production (much
ralarda birincil üretim (derin deniz tabanına kıyasla more than the deep sea) and secondly because they
daha yüksek oranda) seviyesi oldukça yüksektir, hem enable deep water species to appear regularly in in-
de derin deniz balıklarının düzenli bir şekilde kıyıya shore areas. This provides excellent opportunities for
yaklaşmalarına olanak sağlarlar. Bu durumda da kıyı- successful fishing in waters close to the shore.
ya yakın sularda avlanmak için mükemmel bir fırsat
oluşturmaktadır.

1 BrAUDEL 1972’de kullanıldığı anlamda. 1 sensu BrAUDEL 1972.
2 COLL et al. 2010. 2 COLL et al. 2010.
3 BUrSA 2010; ErTAN 2010; TEKİN 2010. 3 BUrSA 2010; ErTAN 2010; TEKİN 2010.
50