Page 55 - TINA Dergi Sayi 09

TINA

Maritime Archaeology Periodical

Bu noktada insan kemiği üzerinde yapılan nitrojen davranılması gerekir.
ve karbon analizleri imdada yetişebilir mi? Bu soruya Tüm bu uyarı içeren görüşlerden sonra, elimizdeki
verilecek olan teorik ve iyimser yanıt evet olsa da, ta- bulgulara dayanarak iki görüş öne sürmek mümkündür.
rihöncesi Ege bağlamında çalışmalar çok sayıda olsa da Öncelikle Mezolitik Dönemden beri kıyı yerleşimlerin-
dağınıktır ve sonuçlar farklı şekillerde yorumlanabilir. de karasal faunanın beslenmeye katkısı deniz ürünle-
Yakınlarda yayınlanan iki makalede bu noktaya dikkat rinden daha fazlaydı. Örneğin, Franchthi Mağarası’nda
çekilmiştir. 2013 yılında yapılan bir incelemede Papat- yapılan eski ve yeni araştırmalar Mezolitik Dönem bo-
hanasiou vd. yaptığı izotopik analizlere göre “Neolitik yunca yoğun şekilde balık avlanmasına ve yumuşakca
dönemde aslında balıkçılık yapılıyordu, ancak… önem kavkısı toplanmasına rağmen, besinlerin büyük bir kıs-
olarak hayvancılık ve tarımdan sonra geliyordu” şeklin- mının karasal kaynaklardan sağlandığını göstermektedir
de bir sonuca varmaktadır . (Şekil 2; rose 1995; Stiner - Munro 2011). Aynı şekil-
8
Bu yorum bize Ege’de yapılan “geleneksel” zooarke- de, Youra’daki Mezolitik tabakalarda da karasal hayvan
olojik ve arkeobotanik çalışmalardan elde edilebilecek kalıntılarının denizel kalıntılardan daha bol olduğu gö-
sonuçlardan daha fazla bilgi kazandırmaz. Araştırmacı- rülmektedir . Elekten geçirilmiş ve tam anlamıyla ya-
10
lar ayrıca “besleyici özelliği düşük olan yumuşakçalar yınlanmış yerleşim yerlerinin sayısı sınırlı olmakla bir-
ve küçük kıyı balıkları…karada bulunan kaynakların- likte, karasal hayvanların deniz ürünlerine olan sayısal
kine çok yakın izotopik değerler üretirler, bu nedenle bolluğunun Neolitik Dönem’de de devam ettiği görül-
de [nitrojen/karbon kararlı izotop analizlerinde] sapta- müştür (Şekil 3; Vika - Theodoropoulou 2012; Atıcı vd.
namazlar.” demektedir . Aşağıda göstereceğimiz gibi 2017). Bazı araştırmacılara (örneğin, Mylona, 2014 ve
9
yumuşakçalar ve kıyı balıkları tarih öncesi Ege’de de- Trantalidou, 2011) göre deniz kaynaklarının katkısı Ne-
niz kaynaklı beslenmenin temel ürünleridir. İnsan ke- olitik dönemde evcil hayvanların başlamasıyla birlikte
miğindeki kararlı nitrojen ve karbon izotop oranlarının azalmıştır. Bu iddianın titiz sayısal (belki aynı zamanda
analizlerine bir temel oluşturmak amacıyla balık kalın- izotop) bulgularla desteklenmesi gerektiğini düşünüyo-
tılarından elde edilen izotopik verileri ortaya koyan veri ruz. Az sayıdaki birkaç Erken Tunç Çağı (ETÇ) buluntu
ağırlıklı mükemmel bir makalede Vika ve Theodoropou- topluluğundan (ne yazık ki elle toplanmış) cılız, ancak
lou (2012) Yunanistan’daki tarih öncesi balık nitrojen eksiksiz sayısal bulguyu değerlendirdiğimizde, hayvan
ve karbon değerlerinin zaman-uzamsal eğilim bulgusu kalıntılarının çok sayıda balık ve deniz kabuklusu içer-
olmaksızın çok değişken olduğunu göstermiştir. Bu meye devam ettiği görülür. Ne var ki, bu dönemde de
nedenle, Ege bağlamında nitrojen ve karbon sonuçları evcil ve yabanıl ve/veya uysallaştırılmış fauna kaynak-
yorumlamak için “evrensel kuralları” uygularken özenli ları çok daha baskındır (Fig. 4).

8 PAPATHANASIOU et al. 2013, 27.
9 PAPATHANASIOU et al. 2013, 27.
10 TrANTALIDOU 2003; 2011.

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Upper Meso
Üst Mezolitik Dönem
Mixed Meso
Mezolitik Dönem (Alt, Orta, Üst)
Lower Meso
Alt Mezolitik Dönem
non-fish
Mixed Meso/Palaeolithic
Mezolitik (Alt, Orta, Üst)/ Paleolitik
total fish
Final Palaeolithic
Son Paleolitik
Epigravettian
Epigravetyen dönem
Gravettoid
Gravettoid
Aurignacian
Orignasyen dönem
Fig. 2: Frankti Mağarası Üst paleolitik-Üst Mezolitik tabakalar arasındaki balık ve diğer hayvan kalıntılarının
birbirine oranı (Stiner ve Munro 2011’deki Toplam Örnek Sayısı değerlerine bakarak oluşturulmuştur).
Figure 2: Proportion of fish and non-fish remains in the Franchthi Cave faunal assemblage from the Upper
Fig. 2: proportion of fish and non-fish remains in the Franchthi Cave faunal assemblage from the Upper pale-
Paleolithic to Upper Mesolithic levels (based on Stiner and Munro 2011 NISP data).
olithic to Upper Mesolithic levels (based on Stiner and Munro 2011 NISp data).
Figure 2: Frankti Mağarası Üst Paleolitik-Üst Mezolitik tabakalar arasındaki balık ve diğer hayvan kalıntılarının
birbirine oranı (Stiner ve Munro 2011’deki Toplam Örnek Sayısı değerlerine bakarak oluşturulmuştur). 53