Page 18 - TINA Dergi Sayi 12

TINA

Denizcilik Arkeolojisi Dergisi

Küresel deniz seviyesi üzerinde en belirgin de- The most remarkable modifying impacts on global
ğiştirici etkileri Kuvaterner’deki iklim salınımları sea level have been associated with climate oscillations
yapmıştır. Buzul çağlarında denizlerden buharlaşıp during the Quaternary. Sea level decreased when the
karalara kar olarak düşen yağışın, buzulları oluştu- rainfall evaporating from the seas and falling on land
rarak denizlere dönmemesi nedeniyle deniz seviyesi as snow formed glaciers and did not return to the seas
alçalmış, sıcak buzularası çağlarda eriyen buzul su- during the glacial epochs. Sea level increased when
larının okyanuslara geri dönmesi ile deniz seviyesi melting waters from glaciers returned to the seas during
yükselmiştir. Son buzul çağı maksimumunda dünya warm interglacial periods. It is known that the level of
denizlerinin -130 metreye kadar alçaldığı bilinmek- world seas was reduced to -130 m during the Last Gla-
tedir . cial Maximum.
5
Holosen başlarında ise seviye hâlâ -50 metreler- However, during the early Holocene, the sea level was
dedir. İnsanlık tarihi bakımından önemli olan, bu still at -50 m. What is important for human history is the
son 12-10 bin yıllık dönemdeki bölgesel-yerel deniz regional-local sea level changes over the past 12,000-
seviyesi değişmeleridir. Bu değişmeler kıyı alanla- 10,000 years. These changes were of great importance
rına yerleşen, yaşayan insan toplulukları için büyük to human communities who settled and lived in coastal
önem taşımış, küçük deniz seviyesi değişmeleri areas, with small sea level changes and associated de-
ve buna bağlı kıyı jeomorfolojisindeki gelişme ve velopments and changes in the coastal geomorphology
değişmeler farklı kültürlerin şekillenmesinde etkili playing a significant role in shaping diverse cultures.
roller oynamıştır. HOLOCene SeA LeVeL CHAnGeS ALOnG tHe
AnADOLu’nun eGe KIYILArInDA HOLOSen AeGeAn COAStS OF AnAtOLIA
DenİZ SeVİYeSİ DeğİŞmeLerİ The Aegean coastline of Anatolia is known for its
Anadolu’nun Ege Denizi kıyıları, girintili çıkın- highly indented stretch, the morphology of which re-
tılı uzanışı ile tanınır. Bu özellik, bölgesel jeolojik flects the regional geological structure. The shaping pro-
yapının morfolojiye yansımasının sonucudur. Ege cess in the Aegean Region presents with three different
Bölgesinin şekillenmesinde üç farklı jeodinamik etki geodynamic factors. The first one is the strike-slip North
öne çıkmaktadır. Bunlardan birincisi, kuzeyindeki Anatolian Fault system to the north. To the south, Ana-
yanal atımlı Kuzey Anadolu Fay sistemidir. Bunun tolia is pushed towards the west-southwest. The second
güneyinde Anadolu batı-güneybatıya itilmektedir. factor is the elevation that results from subduction of the
İkincisi, Akdeniz okyanusal levhasının güneyden Mediterranean oceanic plate beneath Anatolia from the
Anadolu altına sokuluyor olmasından kaynaklanan south. The third factor is the uplift of the former West-
yükselmedir. Üçüncüsü ise başta Menderes masi- ern Anatolian base like a dome, mainly the Menderes
fi olmak üzere, Batı Anadolu eski temelinin-dom massif. Consequently, the Aegean region is uplifting as
şeklinde- yükselmesidir. Sonuç olarak Ege Bölgesi a whole, and the crust is broken into blocks by faults .
6
bütünüyle yükselmekte ve yerkabuğu faylarla blok- However, the Aegean Sea basin is generally an area of
lar halinde parçalanmaktadır . Buna karşılık, Ege subsidence in the neotectonic period. The most prom-
6
Denizi havzası genç tektonik hareketler evresinde inent characteristics of the blocky structure in the Ae-
(Neotektonik) genel olarak bir çöküntü (subsidans) gean Region are the west-east horsts, and the grabens
alanıdır. Ege Bölgesinde bloklu yapının en belirgin between them that have been formed due to tensional
unsurları, kuzey-güney doğrultusundaki gerilme ile stress in the north-south direction. The faults compatible
oluşan batı-doğu doğrultulu dağlarla (horst) bunlar with NE-SW and NW-SE trending structural extensions
arasındaki çukur alanlardır (graben). Batı Anadolu of the base also play an important role in the West Ana-
morfolojisinde temele ait KD-GB ve KB-GD doğrul- tolian morphology. The blocky structure of the Aegean
tulu yapısal uzanımlara uygun faylar da önemli rol is more remarkable than inland, due to reflection of these
oynar. Özellikle kıyı kesiminde birbirini kesen çeşitli intersecting fault zones in various directions, particular-
doğrultulardaki bu fay zonlarının morfolojiye yansı- ly on the shoreline. The extension of this structure into
masıyla bloklu yapı içerilerden daha da belirgindir. the Aegean Sea continues with the islands, and that is
Bu yapının Ege Denizindeki uzantısı adalarla devam why the Aegean Sea is also referred to as “the Sea of
eder ve bu nedenle Ege Denizinin bir adı da “Adalar Islands (Archipelago)”. The Aegean islands actually
Denizi”dir. Ege adaları gerçekte denizle kaplanan represent sections of the mountain blocks that have re-
Ege çöküntü alanında dağ bloklarının deniz seviyesi mained above sea level in the subsidence of the Aegean
üzerinde kalan kesimleridir (fig. 1). domain (Fig. 1).

5 LAMBECK vd 2002; PELTIER 2002. 5 LAMBECK et al 2002; PELTIER 2002.
6 KUZUCUOĞLU vd 2019. 6 KUZUCUOĞLU et al 2019.

16